Bóng đá Anh, đặc biệt là Premier League, luôn sôi động với những trận cầu đỉnh cao, những bàn thắng đẹp mắt và cả… những tranh cãi nảy lửa liên quan đến các quyết định của trọng tài. Từ những “bàn thắng ma” đi vào lịch sử đến những quả penalty gây chia rẽ cộng đồng fan, sai lầm của các vị vua áo đen luôn là chủ đề nóng bỏng. Chính vì vậy, sự ra đời và áp dụng Trọng Tài Và Công Nghệ: Giải Pháp Cho Những Tranh Cãi Trong Bóng đá Anh được kỳ vọng sẽ mang lại sự công bằng tuyệt đối. Nhưng liệu VAR, Goal-line và sắp tới là việt vị bán tự động có thực sự là “liều thuốc tiên” hay chỉ làm tăng thêm những vấn đề phức tạp khác? Hãy cùng Tin Nóng Thể Thao mổ xẻ vấn đề gai góc này.
Bóng đá vốn dĩ là môn thể thao của cảm xúc, và một phần “gia vị” đôi khi lại đến từ những sai sót rất “người” của trọng tài. Ai mà quên được “bàn thắng ma” của Geoff Hurst trong trận chung kết World Cup 1966, hay cú sút xa của Frank Lampard vào lưới Đức năm 2010 mà bóng rõ ràng đã qua vạch vôi? Tại Ngoại hạng Anh, những tình huống tương tự cũng không hiếm, đẩy sự thất vọng của cầu thủ và người hâm mộ lên đỉnh điểm, đồng thời làm dấy lên câu hỏi về tính minh bạch và công bằng của giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh. Chính bối cảnh đó đã thúc đẩy giới chức bóng đá tìm đến sự trợ giúp của máy móc.
Goal-line Technology: Bước đột phá đầu tiên không gây tranh cãi
Trước khi VAR xuất hiện và khuấy đảo mọi thứ, công nghệ đầu tiên được áp dụng rộng rãi tại bóng đá Anh chính là Goal-line Technology (Công nghệ xác định bàn thắng). Ra mắt tại Premier League mùa giải 2013-2014, hệ thống này sử dụng nhiều camera tốc độ cao hoặc cảm biến từ trường để xác định chính xác liệu bóng đã hoàn toàn đi qua vạch vôi hay chưa.
Ưu điểm lớn nhất của Goal-line là tốc độ và sự chính xác gần như tuyệt đối. Chỉ trong vòng một giây, trọng tài chính sẽ nhận được tín hiệu rung và thông báo trên đồng hồ đeo tay. Quyết định được đưa ra nhanh chóng, dứt khoát, chấm dứt hoàn toàn những tranh cãi về “bàn thắng ma”. Có thể nói, Goal-line Technology là một thành công rực rỡ, một ví dụ điển hình cho thấy công nghệ có thể hỗ trợ đắc lực cho trọng tài mà không làm gián đoạn quá nhiều đến dòng chảy trận đấu. Nó giải quyết triệt để một vấn đề cụ thể và nhận được sự đồng thuận cao từ cầu thủ, huấn luyện viên đến người hâm mộ.
Công nghệ Goal-line xác định bóng đã qua vạch vôi hay chưa một cách chính xác tại Premier League
VAR: “Vị cứu tinh” hay “kẻ phá đám” cảm xúc?
Nếu Goal-line là một cuộc cách mạng thầm lặng, thì Video Assistant Referee (VAR) lại giống như một cơn địa chấn khi chính thức được áp dụng tại Premier League từ mùa giải 2019-2020. Mục tiêu của VAR là giúp trọng tài chính sửa chữa những sai sót rõ ràng và hiển nhiên liên quan đến bốn tình huống then chốt:
- Bàn thắng/không bàn thắng: Kiểm tra lỗi việt vị, phạm lỗi trước khi ghi bàn, bóng chạm tay, bóng ra khỏi sân…
- Penalty/không penalty: Xác định có lỗi dẫn đến phạt đền hay không.
- Thẻ đỏ trực tiếp: Xem xét các tình huống bạo lực, phạm lỗi nghiêm trọng.
- Nhầm người: Đảm bảo trọng tài rút thẻ đúng cầu thủ phạm lỗi.
VAR là gì và hoạt động ra sao ở Ngoại hạng Anh?
VAR là một đội ngũ trọng tài ngồi trong một phòng điều hành tập trung (thường là tại Stockley Park), theo dõi trận đấu qua nhiều góc máy quay khác nhau. Khi phát hiện một sai sót tiềm năng rõ ràng và hiển nhiên ở 4 tình huống kể trên, hoặc khi trọng tài chính yêu cầu xem lại, đội VAR sẽ phân tích tình huống và đưa ra tư vấn. Trọng tài chính có thể dựa vào tư vấn đó để đưa ra quyết định cuối cùng, hoặc tự mình ra khu vực màn hình bên đường biên (Referee Review Area – RRA) để xem lại video.
Những ưu điểm không thể phủ nhận của VAR
Không thể phủ nhận, VAR đã sửa chữa vô số sai lầm nghiêm trọng, mang lại công lý cho nhiều đội bóng. Những bàn thắng được ghi trong thế việt vị rõ ràng, những quả penalty “tưởng tượng”, hay những pha vào bóng thô bạo bị bỏ qua giờ đây có cơ hội được xem xét lại một cách kỹ lưỡng. Thống kê cho thấy tỷ lệ quyết định đúng của trọng tài trong các tình huống quan trọng đã tăng lên đáng kể từ khi có VAR. Điều này góp phần làm tăng tính công bằng cho giải đấu, nơi mà một quyết định sai lầm có thể ảnh hưởng đến cả cục diện cuộc đua vô địch hay trụ hạng.
“VAR không hoàn hảo, nhưng nó giúp bóng đá trở nên công bằng hơn. Chúng ta cần thời gian để thích nghi và cải thiện nó,” một chuyên gia bóng đá nhận định.
Các trọng tài VAR đang làm việc trong phòng điều hành tập trung tại Stockley Park để theo dõi trận đấu Ngoại hạng Anh
Tại sao VAR vẫn gây tranh cãi dữ dội?
Dù có những đóng góp tích cực, VAR vẫn là tâm điểm của sự chỉ trích. Vấn đề lớn nhất nằm ở tính nhất quán trong các quyết định. Cùng một lỗi chạm tay, có trận bị thổi phạt, có trận lại không. Cùng một pha vào bóng, có trọng tài VAR cho rằng đủ để can thiệp, có người lại bỏ qua. Điều này khiến người hâm mộ hoang mang và cảm thấy luật lệ không được áp dụng đồng đều.
Thứ hai là thời gian chờ đợi. Việc dừng trận đấu vài phút để VAR kiểm tra, đặc biệt là các tình huống việt vị “milimet” với những vạch kẻ đôi khi thiếu thuyết phục, làm nguội đi cảm xúc của trận đấu. Niềm vui vỡ òa sau một bàn thắng có thể bị dập tắt bởi một lá cờ việt vị được căng lên sau đó rất lâu từ phòng VAR. Nhiều người cho rằng VAR đang “giết chết” sự tự nhiên và những khoảnh khắc bùng nổ vốn có của bóng đá.
Vụ việc điển hình nhất có lẽ là bàn thắng không được công nhận của Luis Díaz (Liverpool) trong trận đấu với Tottenham mùa giải 2023-2024 do lỗi giao tiếp nghiêm trọng giữa trọng tài chính và tổ VAR, dù cầu thủ người Colombia không hề việt vị. Sai lầm này đã gây ra một làn sóng phẫn nộ lớn và cho thấy quy trình vận hành VAR vẫn còn những lỗ hổng chết người. Trọng tài và công nghệ: giải pháp cho những tranh cãi trong bóng đá Anh rõ ràng vẫn còn là một bài toán nan giải.
Thêm vào đó, việc chỉ can thiệp vào các lỗi “rõ ràng và hiển nhiên” cũng tạo ra vùng xám. Nhiều tình huống 50/50, nơi mà quyết định của trọng tài chính gây tranh cãi, lại không được VAR xem xét vì không đáp ứng tiêu chí này.
Công nghệ việt vị bán tự động (SAOT): Hy vọng mới?
Để giải quyết phần nào những tranh cãi về các tình huống việt vị siêu nhỏ và thời gian kiểm tra lâu, công nghệ việt vị bán tự động (Semi-Automated Offside Technology – SAOT) đang được xem là bước tiến tiếp theo. Đã được thử nghiệm thành công tại World Cup 2022 và UEFA Champions League, SAOT sử dụng nhiều camera chuyên dụng để theo dõi chuyển động của cầu thủ và một cảm biến bên trong quả bóng để xác định chính xác thời điểm bóng rời chân người chuyền.
Hệ thống AI sẽ tự động phân tích dữ liệu và gửi cảnh báo việt vị đến tổ VAR gần như ngay lập tức nếu phát hiện lỗi. VAR chỉ cần xác nhận lại trước khi thông báo cho trọng tài chính. SAOT hứa hẹn sẽ giảm đáng kể thời gian kiểm tra việt vị và tăng độ chính xác, loại bỏ những đường kẻ vạch thủ công gây tranh cãi của VAR hiện tại. Premier League đang cân nhắc việc áp dụng SAOT trong tương lai gần, và đây có thể là một phần quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống trọng tài và công nghệ: giải pháp cho những tranh cãi trong bóng đá Anh.
Minh họa cách công nghệ việt vị bán tự động (SAOT) theo dõi cầu thủ và bóng để xác định lỗi việt vị nhanh chóng
Trọng tài và công nghệ: Mối quan hệ cộng sinh hay đối đầu?
Sự xuất hiện của công nghệ không hề làm giảm đi vai trò của trọng tài chính trên sân. Ngược lại, nó đặt ra những yêu cầu mới và áp lực khác. Trọng tài giờ đây không chỉ cần có chuyên môn vững vàng về luật, thể lực tốt, mà còn phải có kỹ năng giao tiếp hiệu quả với tổ VAR, khả năng đưa ra quyết định dưới áp lực lớn và sự giám sát của hàng chục camera.
Công nghệ là công cụ hỗ trợ, không phải người thay thế. Quyết định cuối cùng vẫn thuộc về trọng tài chính. Mối quan hệ giữa trọng tài và công nghệ nên là mối quan hệ cộng sinh, nơi công nghệ giúp trọng tài đưa ra quyết định chính xác hơn, còn trọng tài vận dụng kinh nghiệm và cảm quan trận đấu để sử dụng công nghệ một cách hợp lý. Tuy nhiên, việc quá phụ thuộc vào VAR đôi khi cũng khiến trọng tài mất đi sự tự tin và quyết đoán ban đầu.
Tìm hiểu thêm về các đội bóng và cầu thủ tại gocnhinbongda.com để có cái nhìn đa chiều hơn về bóng đá Anh.
Giải pháp nào cho tương lai?
Để trọng tài và công nghệ: giải pháp cho những tranh cãi trong bóng đá Anh thực sự phát huy hiệu quả và lấy lại niềm tin từ người hâm mộ, cần có những cải tiến đồng bộ:
- Đào tạo chuyên sâu: Nâng cao chất lượng đào tạo cho cả trọng tài chính và trọng tài VAR, đặc biệt là về tính nhất quán trong việc áp dụng luật và quy trình VAR.
- Tăng cường minh bạch: Cân nhắc việc công khai các đoạn âm thanh trao đổi giữa trọng tài chính và VAR trong những tình huống gây tranh cãi (như đã làm ở một số giải đấu khác) để người hâm mộ hiểu rõ hơn về quá trình ra quyết định.
- Cải tiến quy trình VAR: Rút ngắn thời gian kiểm tra, tối ưu hóa việc sử dụng màn hình RRA, và có thể xem xét lại ngưỡng can thiệp “rõ ràng và hiển nhiên”.
- Áp dụng công nghệ mới: Đẩy nhanh việc triển khai SAOT để giải quyết vấn đề việt vị.
- Chuẩn hóa luật: FIFA và IFAB cần tiếp tục làm rõ và chuẩn hóa các điều luật dễ gây tranh cãi, đặc biệt là luật về lỗi chạm tay.
- Giao tiếp với người hâm mộ: Cơ quan quản lý trọng tài (PGMOL) cần giao tiếp cởi mở và giải thích rõ ràng hơn về các quyết định gây tranh cãi.
Kết bài
Không thể phủ nhận, công nghệ đã và đang thay đổi bộ mặt của bóng đá Anh. Từ Goal-line chính xác đến VAR đầy tranh cãi và hy vọng vào SAOT, hành trình tìm kiếm sự công bằng tuyệt đối vẫn tiếp tục. Trọng tài và công nghệ: giải pháp cho những tranh cãi trong bóng đá Anh không phải là một đích đến dễ dàng, mà là một quá trình liên tục cải tiến, điều chỉnh và thích nghi.
VAR hay bất kỳ công nghệ nào khác không phải là “viên đạn bạc”, nhưng chúng là những công cụ quan trọng để giảm thiểu sai sót và hướng tới một trận đấu công bằng hơn. Điều cốt lõi là làm sao để sử dụng công nghệ một cách hiệu quả nhất, giảm thiểu tác động tiêu cực đến cảm xúc và dòng chảy của trận đấu, đồng thời duy trì vai trò và bản lĩnh của người trọng tài. Cuộc tranh luận chắc chắn sẽ còn tiếp diễn, nhưng hy vọng rằng, với những nỗ lực cải thiện không ngừng, bóng đá Anh sẽ ngày càng trở nên hấp dẫn và công bằng hơn.
Bạn nghĩ sao về vai trò của VAR và công nghệ trong bóng đá hiện đại? Liệu chúng có đang làm mất đi vẻ đẹp vốn có của môn thể thao vua? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé!
